Het verbaast me dat zo veel mensen zeggen dat ze dit niet hadden zien aankomen. Euthanasie, het is nooit ver uit mijn gedachten geweest sinds februari 2014. Ook al kreeg ik het woord zelf lange tijd niet over mijn lippen. Net omdat mama er al zo lang over bezig was dat ze zo niet verder zou willen leven. Toen we vorig jaar voor die moeilijke keuze stonden, opereren of niet, dacht ik: we grijpen die ene kleine kans die we hebben, omdat we niet anders kunnen, en als het niet meer goed komt, kan mama zelf beslissen dat ze zo niet verder wil. Mijn grootste angst was toen dat mama zelfs niet meer genoeg zou herstellen om nog wilsbekwaam geacht te worden, en dat we niets meer voor haar zouden kunnen doen. Dat heb ik toen ook geschreven: https://poffie.wordpress.com/2014/02/15/sandwichgeneratie/
Als ik de afgelopen maanden alleen nog eerlijk ‘niet goed’ kon antwoorden op de vraag hoe het met mama was, en me hardop afvroeg hoe het nu toch verder moest, dacht ik dat mensen tussen de regels lazen dat ik me afvroeg, niet OF mama euthanasie zou wensen maar WANNEER ze de vraag zou stellen. Ik heb het altijd zo vanzelfsprekend gevonden dat dit de uitkomst zou zijn als mama’s revalidatie niet voldoende resultaat opleverde, dat ik nu pas besef dat euthanasie eigenlijk helemaal geen normale, vanzelfsprekende keuze is.
Het doet me wel heel veel deugd dat voorlopig nog niemand gezegd heeft: “Zou je dat nu wel doen?” Vrijwel iedereen vindt het moedig dat mama deze beslissing neemt en dat wij haar steunen. Er is ongelooflijk veel respect voor haar beslissing, ook bij mama’s broers en zussen. Ook voor hen moet het nochtans niet gemakkelijk zijn. Hun kleinste zusje te vroeg moeten afgeven. Weer een Keirse minder op de volgende Paasmaandag. Maar iedereen die mama de afgelopen maanden gezien heeft, begrijpt waarom deze keuze de enige is die ze nog heeft.
Mijn mama is altijd een sterke, moedige vrouw geweest. Het feit dat ze deze beslissing durft te maken, is het ultieme bewijs van haar moed.
Er zullen ongetwijfeld ook wel mensen zijn die niet begrijpen waarom mama dit beslist. Misschien durven die mensen dat gewoon niet te zeggen tegen ons. Maar ik vraag me af wie in godsnaam zo zou willen leven. Fysiek voor alles afhankelijk zijn van anderen, maar niet kunnen uitdrukken wat je bedoelt.
Mama kan stappen, ja. Maar het duurt heel lang voor ze bijvoorbeeld nog maar aan de wc raakt. Intussen steken wij haar wel vijf keer voorbij omdat we iets nodig hebben uit de keuken en dan weer naar de gang rennen. We zijn jong, gezond en ongeduldig.
Doordat ze maar één hand kan gebruiken daar een kruk mee vasthoudt, kan ze moeilijk iets meenemen. Om haar cola van de tafel naar de bureau te brengen, moet ze hulp vragen. Als ze net van haar bureau naar de zetel is gestapt, en ze ziet haar trui op de bureau liggen, zegt ze ‘dju’. Dan vragen we: heb je nog iets nodig? En na minstens vijf andere dingen opgesomd te hebben, weten we dat het haar trui is die ze nodig heeft.
Ze kan niet spreken of schrijven. Raden, raden, constant raden, dat is de manier waarop wij al meer dan een jaar met mama communiceren. Een mens kan duizend-en-één dingen voelen en denken, en dat zijn voor iedereen andere dingen. Maar wij vertrekken altijd uit ons eigen referentiekader om te raden wat mama zou denken of nodig hebben. Sommige dingen vinden we snel: de gordijnen open, een glas cola, pillen … Om minder routineuze dingen te raden is veel tijd en geduld nodig, van haar en van ons. En vaak schudt ze met haar hoofd: laat maar zitten, je vindt het toch niet.
Ze heeft altijd graag gelezen maar kan dat nu niet meer. Ze kan zich met bijna niets bezighouden. Ze puzzelt om de tijd te doden, maar dat is ook ongeveer het enige wat ze nog kan doen.
De vraag voor euthanasie is nooit een donderslag bij heldere hemel. Het is het logische gevolg van de hel waarin ze al zestien maanden leeft.
Het is zoals mama’s broer Manu zei. Vroeger was je gestorven na zo’n beroerte. De medische wetenschap is zo geëvolueerd dat men mensen kan behandelen. Maar daar moet tegenover staan dat men mensen ook kan toestaan om voor de dood te kiezen als blijkt dat ze toch geen kwaliteitsvol leven meer kunnen hebben na die behandeling. Ik wou dat ik nooit met euthanasie te maken moest krijgen in mijn leven, maar ben wel opgelucht dat het bestaat en dat het in België wettelijk geregeld is. Ik denk ook vaak aan mijn tante, die na een banaal fietsongeluk al jaren in een verzorgingstehuis zit, niets meer kan en niets meer beseft, en voor wie haar kinderen niets kunnen doen.
Het is hard om gepland afscheid te moeten nemen van mama, maar nog veel harder zou het zijn om haar te moeten zien verder leven met al haar verdriet.
Daar sla je wel de nagel op de kop: De vooruitgang van de medische wetenschap heeft ons leven niet alleen makkelijker gemaakt maar stelt ons ook voor moeilijke morele keuzes. Je kan iemand in leven houden terwijl dat leven misschien allang de naam leven niet meer waard is. Gelukkig hebben we in ons land tegenwoordig de mogelijkheid om in zo’n geval ons leven stop te kunnen zetten. Ik vind persoonlijk het recht om te mogen sterven een even belangrijk mensenrecht als het recht op leven.
Ik vind het een moedige beslissing van je mama om ermee te willen stoppen. Jullie zullen dit ongetwijfeld op een serene en waardige manier kunnen doen. Sterkte in deze moeilijke tijden!