Deze blog verscheen eerder op de website van Femma.

Ik las ‘Het absurde idee je nooit meer te zien’ van Rosa Montero. Een feministisch rouwboek, dat moest ik nu toch even lezen. Rosa Montero verloor haar echtgenoot, en kort daarna kreeg ze toevallig het dagboek van Marie Curie na de dood van Pierre in handen. Dus schreef ze een boek over verlies en over Marie Curie. Ik dacht dat ik het ging lezen als rouwende. Maar het was de feministe in mij die grote ogen trok.

Zelfs Marie Curie

Ik wist voordien weinig over Marie Curie. Ik wist wel dat ze belangrijk was en een Nobelprijs had gewonnen, maar daar hield het ongeveer op. De natuurwetenschappen waren niet echt mijn dada op school. Ter illustratie, de lerares chemie kwam op de proclamatie naar mij en zei: “Ik zal je nooit vergeten: het meisje dat altijd Harry Potter zat te lezen in mijn les.” Nee, ik heb niets met de exacte wetenschappen, dat mag duidelijk zijn.

Maar nu ik dat boek gelezen heb, begrijp ik hoe uniek Marie Curie was, en hoe moeilijk ze het heeft gehad om te bereiken wat ze heeft bereikt. Ze was vastberaden om haar leven aan de wetenschap te wijden, ook al was dat als vrouw in die tijd een bijna onmogelijke opdracht. Maar ze liet zich niet tegenhouden.

Samen met Pierre werkte ze zich (letterlijk) kapot in het labo. Ze ontdekte radium en polonium, zowat met haar blote handen, en ze won niet één maar twee Nobelprijzen.

Toen kreeg ze een kind

Toen kreeg ze een kind, samen met Pierre. Pierre kon zijn leven nog steeds wijden aan de wetenschap. Marie moest plots om de zoveel uren naar huis terugkeren om het kind te voeden of omdat ze angstaanvallen had over wat de nanny met haar kind aan het uitsteken was. Ook kinderopvang was in die tijd geen evidentie, zo blijkt. Ze deed het huishouden in haar eentje, en na haar uren werkte ze zich ook nog in het werk van Pierre in om hem te steunen.

Zelfs deze unieke, briljante vrouw, die radium en polonium ontdekte en niet één maar twee Nobelprijzen won, stond er alleen voor in het huishouden en bij de kinderzorg. Zelfs Marie Curie werd bijna gek van de combinatie arbeid en gezin. Zelfs Marie Curie!

Als een geluk bij een ongeluk kwam haar schoonvader na de dood van zijn vrouw bij Pierre en Marie inwonen. Die onbetaalde zorgarbeid heeft ervoor gezorgd dat Marie Curie haar wetenschappelijk werk verder kon zetten. We mogen het bijna een mirakel noemen dat het haar gelukt is.

Je moeder zou een Shakespeare kunnen zijn

Dat het moederschap en genialiteit geen evidente combinatie is, wist ook Annie M.G. Schmidt. Over Annie M.G. Schmidt weet ik meer dan over Marie Curie. Ze was mijn eerste idool. Wanneer ik in vriendenboekjes schreef dat ik schrijfster wilde worden, had ik haar in gedachten. Ik wilde eigenlijk Annie M.G. Schmidt worden.

Terwijl ik de tafel afruim, het speelgoed opruim, de afwas doe en daarna doodmoe in de zetel plof, moet ik vaak aan een gedicht van haar denken. Het gedicht heet ‘Moeder dicht’, en het illustreert prachtig hoe naïef we allemaal waren toen we tijdens onze eerste zwangerschap dachten dat we thuis zouden kunnen werken met het kind erbij. Het gedicht gaat over een moeder die een gedicht probeert te schrijven, terwijl ze tussen de regels door gesprekken voert met een zeurend kind.

Ze concludeert:
“Je moeder zou een Shakespeare kunnen zijn.
Ze is het niet. Dat komt door jouw gedrein.”

(Het volledige gedicht kan je hier lezen.)

Verdeling van zorgarbeid

Ja maar, dat was in die tijd, hoor ik je al denken. Het is er ongetwijfeld fel op verbeterd, maar het recentste nummer van Femma Magazine drukt ons nog eens met de neus op de feiten.

– 62 % van de vrouwen vindt dat een voltijdse baan moeilijk te combineren is met het gezinsleven.
– Werken als moeder levert stress en vermoeidheid op. Twee decennia aan beleid hebben nog steeds geen afdoend effect op het verbeteren van de balans tussen werk en gezin.
– Zodra er een partner en kinderen in het spel zijn, nemen vrouwen vaak gas terug. In 2014 werkte 41 % van de vrouwen in de privésector deeltijds, bij mannen was dit 9 %. Als hoofdreden hiervoor verwijst de helft van de deeltijds werkende vrouwen naar de combinatie tussen werk en privéleven.

Ook vandaag wordt het grootste deel van de onbetaalde zorgarbeid in onze samenleving door vrouwen gedaan. Ook vandaag zetten vooral vrouwen carrièregewijs een een stapje terug van zodra ze moeder worden.

Hoeveel genieën blijven intussen op stal staan? Hoeveel vrouwelijke Shakespeares schrijven boodschappenlijstjes in plaats van een meesterwerk? Hoeveel Marie Curies komen nooit tot hun grote ontdekking, omdat de kinderen jengelen om een koek?

Tijd voor een nieuwe evenwichtigere verdeling tussen arbeid en gezin, waarbij zorg eerlijk verdeeld wordt over alle schouders. Lees hier meer over het combinatiedossier van Femma.